Düz Kasları Oluşturan Kas Demeti

Kas demeti, kasları ve kas tellerini demetler halinde birbirine bağlayan tendonlara uzanan bağ doku sistemine verilen isimdir. Bu yapı, kasları oluşturan temel birimlerden biridir ve perimisyum adı verilen bir bağ dokusu ile çevrilidir. Kas demetleri çoğunlukla çizgili kas liflerinden oluşur, ancak düz kas liflerinden meydana gelen kas demetleri de bulunmaktadır. Çok sayıda kas lifi birleşerek kas demetini oluşturur ve bu demetler, kasları meydana getirir. Kaslar, iskeletle birlikte vücuda şekil veren yapılardır ve kemiklere destek olurlar. Ayrıca iskeleti oluşturan kemik ve eklemlerin hareketini sağlarlar. Kas lifleri kasılıp gevşeyebilme yeteneğine sahiptir.

Düz kasları oluşturan kas demetleri, mekik şeklindeki hücrelerden meydana gelir. Bu hücreler sarkolemma adı verilen hücre zarları ile çevrilidir. Her hücre ip şeklindedir ve miyofibril adı verilen bu ipçikler yan yana gelerek kas demetlerini oluştururlar. Çizgili kas demetlerinden farklı olarak, düz kas hücreleri birbirinden bağımsız ve tek hücreli olabilirler. Düz kaslar, kan damarları, sindirim borusu, döl yatağı, idrar kesesi ve bazı iç organların yapısında bulunurlar. Bu kaslar, kendiliğinden ya da hormonların etkisiyle kasılabilirler.

Çizgili kas hücrelerinin sitoplazmalarındaki miyofibriller, düz kasları oluşturan kas demetlerinden farklı olarak açık ve koyu renkli bantlar şeklinde dizilmişlerdir. Bu bantlar, aktin ve miyozin adı verilen motor proteinlerin oluşturduğu yapılardır. Miyofibrillerin oluşturdukları kas telleri, çizgili kaslar gibi yan yana gelerek değil, birbirine bağlanarak kas demetlerini oluştururlar. Kasılma, aktin ve miyozin proteinlerinin birbiri üzerine kayması ile meydana gelir. İskelet kaslarının önemli bir kısmını çizgili kas demetleri oluşturur. Bu kaslar, hareketlerini kendiliğinden değil, beyinden gelen komutlarla gerçekleştirirler. Hızlı çalışan ve çabuk yorulan kas demetleridir. Bir çizgili kas demeti boyunca ışığı az ve çok kıran bölgeler vardır. Açık renkli bölgeler aktin proteinlerinden oluşmuş olup I bandı adını alır. Koyu renkli alanlar ise miyozinden oluşur ve A bandı adını alır. I bandı ile A bandının birleşme noktası Z çizgisi olarak adlandırılır. İki Z çizgisi arasındaki bölge sarkomer bölgedir ve bu bölge kasılmanın birimi olarak kabul edilir. A bandının ortasında açıklık olarak görülen bölge ise H bandı olarak adlandırılır.

Kasılma sırasında A bandının boyu değişmezken I bandı kısalır. H bandı görünmez olur. İki Z çizgisinin birbirine yaklaşması ile kas demetinin boyu kısalır. Gevşeme sırasında kaslar normal boyutlarına döner. Çizgili kas demetleri üç kasılma evresi geçirir. Bunlar: bekleme (Latent) evresi, kasılma evresi ve gevşeme evresidir. Kasılma, sinir sistemi yardımıyla beyinden gelen sinyallere bağlı olarak gerçekleşir:

Çizgili kaslar, hızlı çalıştıkları için çabuk yorulurlar. Bu nedenle dinlenme süreleri önemlidir. Ayrıca, hareketlerin koordinasyonu ve kasların verimli çalışabilmesi için düzenli egzersiz yapmak gerekmektedir. Çizgili kasların sağlıklı ve güçlü kalması, genel vücut sağlığı açısından kritik öneme sahiptir.