Ankilozan spondilit, omurgada iltihaplanma sonucu omurga hareketlerinde azalma veya kaybı ifade eden kronik bir hastalıktır. Bu hastalık en çok omurga, leğen kemiği eklemleri ve omurları etkiler. Ancak, omurga dışında diz, kalça, omuz ve ayak bileği gibi eklemler de etkilenebilir.

Ankilozan spondilitin en belirgin belirtisi bel ve kalça bölgesinde ağrıdır. Bu ağrı, iltihaplanmanın şiddetine bağlı olarak değişir ve genellikle dinlenme sırasında daha yoğundur. Hareketle birlikte ağrının azalması tipiktir. Omurlardaki iltihap ilerledikçe, omurlar kaynaşır ve hareket kabiliyeti azalır veya tamamen kaybolur.

Omurga ağrısı, ankilozan spondilitin en erken ve en yaygın belirtisidir. Bu ağrı genellikle 20-30 yaş arasında başlar ve sinsice ilerler. Ağrı üç aydan fazla sürer, dinlenme sırasında artar ve sabahları yarım saat kadar tutukluk yapar. Hareketle azalır ve gece uykudan uyandırabilir. Ağrı sağda ve solda değişen kalça ağrısıyla ortaya çıkabilir.

Omurga hareketlerindeki azalma, hastaların günlük aktivitelerini zorlaştırabilir. Çorap giymek gibi basit hareketler bile yapılamayacak duruma gelebilir.

Ankilozan spondilit, yaygın olarak kalça ağrısına neden olur. Özellikle yürümekte zorlanma ve kalça eklemiyle birlikte baldırlarda ağrı karakteristiktir.

Ankilozan spondilit, omurga dışındaki eklemleri de etkileyebilir. En fazla etkilenen eklemler ayak bileği, kalça ve dizdir. Ağrı, eklemde şişlik ve ısınma gibi belirtiler ortaya çıkar.

Eklemdeki veya tendondaki iltihap, omuz ağrısına yol açabilir ve omuz hareketlerinin kısıtlanmasına neden olabilir.

Hastalığın evresine göre hastalarda halsizlik, kendini iyi hissetmeme, yorgunluk gibi belirtiler oluşabilir. Gece uyku sorunları yaşanabilir ve bel ağrıları, eklem ağrıları gibi nedenlerden dolayı kaburgalarda etkilenme olursa öksürük ve nefes alma zorlukları yaşanabilir.

Ankilozan spondilit, sistemik bir hastalık olup eklemler dışında göz, kalp, böbrek, akciğer, sinir sistemi ve bağırsaklarda da sorunlara yol açabilir. Gözde bulanık görme ve ışığa hassasiyet oluşabilir. Kalpte en çok aort kapağını etkiler. Böbreklerde proteinimsi maddelerin birikimine neden olup, fonksiyon bozukluğu oluşturabilir. Akciğerlerde nefes alma sorunları yaşanabilir. Bağırsakları etkilerse, belirti vermeden ülser oluşturabilir. Sinir sisteminde ise kol ve bacaklarda uyuşma, erkeklerde cinsel iktidarsızlık ve duyu kaybı gibi belirtiler olabilir.

Ankilozan spondilit, erkekleri kadınlardan üç kat daha fazla etkiler. Genellikle 20-30 yaş arasında belirti verir ve bu yaşlarda teşhis edilir. Genetik yatkınlık, hastalığın oluşmasında önemli bir rol oynar. Bu rahatsızlık, hastaların giyinme, oturma, kalkma, yük taşıma ve ayakta durma gibi günlük işlerini etkiler. Bu da hastanın iş ve ev yaşamını olumsuz etkiler.

Hastalardaki belirtiler, laboratuvar testleri, MR, BT ve röntgen gibi diğer tetkiklerle değerlendirilir ve teşhis konur. Tedavide, hastalığın etkilediği bölge ve şiddeti değerlendirilir ve hastaların her biri için farklı bir tedavi planı yapılır. Tedavinin amacı; ağrının ve tutukluğun azaltılması, fonksiyonel hareketlerin iyileştirilmesi, omurganın olumsuz gelişmelerden korunması ve omurga ile eklemdeki belirtilerin ilerlemesinin durdurulmasıdır.

Tedavi sırasında omurga yaralanmalarını önlemek için bazı önlemler alınır. Alkol kullanımı azaltılır, uyku veren ilaçların kullanımı sınırlandırılır ve düşme riskini azaltacak tedbirler alınır. Araçlarda emniyet kemeri kullanımı önemlidir. Akciğerlerin etkilenmemesi için sigara kullanımı bırakılır. Fizik tedavi ve egzersiz programlarına başlanır, ilaç tedavisi uygulanır. Eklemdeki tutukluğun azaltılması ve hastalığın ilerlemesini durdurmak için bazı ilaçlar verilir. Özellikle anti-tümör nekroz faktör tedavisi kapsamında kullanılan ilaçlar ankilozan spondilit tedavisinde önemli bir yere sahiptir. Bazı hastalarda kalça ve omurga cerrahisi gerekebilir. Bu, hareketlerin ileri derecede kısıtlandığı ve şiddetli ağrının olduğu durumlarda başvurulan bir tedavi yöntemidir. Omuriliğin hasar görmesini engellemek için omurga cerrahisi gerekli olabilir. Hastalığın kronik olması nedeniyle tedavi süreci uzun sürebilir.

Bu dönemde hastalara özel bir diyet önerilmemektedir, ancak kilo kontrolü önemlidir. Kullanılan ilaçlara göre doktorun bazı beslenme tavsiyeleri olabilir. Önemli olan vücut direncinin her zaman güçlü tutulmasıdır.