Kemik yapısı, vücuttaki en sert yapıdır. Kemik yapısına, kemikler, kemik ilikleri, vs. Bütün bileşenleri dahil olmak üzere kemik doku da denir. Kemik yapısı %30 organik madde, %25 su, geri kalan %45'lik kısımda ise mineral içerir. Vücudun fiziksel şeklini alabilmesi için, dik durabilmesi ve yeterli sertlikte olması için kemik yapısı olmazsa olmaz bir yapıdır.
Barındırılan minerallerin başında Kalsiyum gelir. Kemik yapısı için vücudun Kalsiyum deposudur diyebiliriz.
İnsanda kemik yapısını inceleyecek olursak sert kemik ve süngerimsi kemik olmak üzere iki ana kategoriyle karşılaşırız:
1. Sert kemik yapısı
İskeletin büyük bir kısmını oluşturur. Kemik yapısının daha çok vücuda destek olmak, sertlik kazandırmak gibi sorumluluklarını yerine getirir. Kol ve bacak kemikleri gibi uzun kemikler, bunların haricindeki hemen her kemiğin dış kısımları sert kemik yapısı içerir.
2. Süngerimsi kemik yapısı
Süngerimsi kemik yapısı da tıpkı sert kemik gibi vücudun en sert dokuları arasındadır. Fakat sert kemik yapısına göre daha yumuşaktır. İçinde kırmızı kemik iliği bulunur. Sert kemik yapısından oluşan uzun kemiklerin uçları ve diğer kemiklerin iç kısımları süngerimsi kemik yapısındadır.
Kemik yapısının bu iki ana kategorisi dışında, kemiklerin barındırdıkları yapıları inceleyecek olursak; kemik zarı, sert veya süngerimsi kemik (Yukarıda genel bilgileri verildiği üzere), kırımızı veya sarı kemik iliği, kan damarları ve eklem kıkırdağı adı verilen bölümlerden oluştuğunu görürüz.
Ayrıca kemik yapısı, her dokuda olduğu gibi kendine has hücreler barındırır. Bu hücrelere çeşitlerine göre
osteosit, osteoblast ve osteoklast olmak üzere üç isim verilir. Dış ve iç yüzeylerde bulunan zarların arasındaki kemik yapısı, tıpkı ağaçlardaki yaş halkaları gibi halkasal bir yapıdadır. Bu halkaları,
Havers Kanalları denen yapılar birleştirir.
Volkmann Kanalları denilen çok daha küçük yapılar ise Havers Kanalları arasındaki bağlantıyı sağlarlar ve madde alışverişini kolaylaştırırlar.
Kemik zarı: Kemik zarı, kemik yapısının en dış ve en iç yüzeyleri olmak üzere iki yerde bulunur. Dışarıdaki kemik zarı kemik yapısını dış ortamdan ayırır, madde giriş çıkışını kontrol eder. Bu zara resmi literatürde periosteum da denir. Ayrıcca periostum, kemiklerin enine büyümesini ve kemik yapısının yaşla orantılı olarak gelişmesini sağlar. En içteki zar ise kemik dokusuyla kemik ilikleri arasında bulunur. Aynı şekilde madde geçişinden sorumludur ve kemik iliklerinin kan üretimi, kan hücrelerinin dağıtımı gibi görevlerde de sorumlulukları vardır. İç zara da resmi literatürde endosteum denir.
Kırmızı kemik iliği: Kemik yapısının kan dolaşımıyla ilgili görevlerini kırmızı kemik iliği yerine getirir. Süngerimsi kemik yapısının içinde bulunur. Kanın en önemli bileşenlerinden olan alyuvarları üreterek vücudun alyuvar ihtiyacının karşılanmasını sağlar.
Sarı kemik iliği: Sert kemik dokusunda bulunur. Vücuttaki yağların bir kısmı sarı kemik iliğinde depolanır. Kırmızı kemik iliği kadar olmasa da yer yer kan hücresi de üretir.
Kan damarları: Tahmin edileceği üzere iliklerde üretilen kan hücrelerinin vücuda taşınmasından sorumludur. Kemik yapısının dış ortamla bağlantısını sağlayan bölüm olduğunu da söyleyebiliriz.
Eklem kıkırdağı: Kemiklerin uçlarında bulunur. Kemik yapılarının eklemlerle birbirine bağlanması, eklemlerin birincil görevi olan hareket kabiliyetinin sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesi gibi görevleri vardır. Yani kemik yapısının vücudun hareket etmesini sağlamakla alakalı görevlerini büyük ölçüde eklem kıkırdağı yerine getirir. Ayrıca kemik yapısının uç kısımlarında bulunduğu için, kemik zarının enine büyüme sağladığı gibi eklem kıkırdağı da boyca büyümeyi sağlar.
